De Venrayse St. Petrus' Bandenkerk en de kermis
Venray | De kermis van Venray vindt dit jaar plaats van 30 juli tot en met 4 augustus op het terrein van sporthal De Wetteling en een gedeelte van de Zuidsingel tussen de rotondes Leunseweg en Langstraat. En die kermis zal ongetwijfeld een geweldig feest worden. Elke editie van ‘de Venrayse kermis’ die gehouden wordt rondom de feestdag van Sint Petrus’ Banden (1 augustus) zal blijven herinneren aan St. Petrus’ Banden en aan de Venrayse St. Petrus’ Bandenkerk ofwel de Grote Kerk.
Het woord kermis vormt een verbastering van het woord kerkmis of kerke-misse. Een kermis heeft van oorsprong een band met een religieus feest dat er aan ten grondslag ligt. Een kermis is van oorsprong een jaarmarkt ter gelegenheid van de wijdingsdag of een andere feestdag van de parochiekerk.
Op de wijdingsdag verzamelde men zich na afloop van de mis rondom het kerkgebouw met het doel elkaar te ontmoeten, de parochieheilige te vereren en deel te nemen aan de kermisprocessie, om in waren te handelen, inkopen te doen, zich te vermaken.
Onderzoek naar het ontstaan van de Venrayse kermis is mede een onderzoek naar voorgaande bedehuizen op de plaats van de Grote Kerk. In 1945 werd onder meer een complete fundering van een grote driebeukige Romaanse kerk uit de 12de eeuw aangetroffen. De historie geeft verder aan dat men in 1401 begon met de bouw van een toren tegen een 13de eeuws kerkgebouw.
Daarna besloot men tot de bouw een nieuwe kerk onder leiding van de uit Venray afkomstige pastoor Gijsbert van der Gaet (1410/1420 – 1493). En zo verrees vanaf 1450 de huidige Grote Kerk. Het nieuwe kerkgebouw moet aan het begin van de 16e eeuw gereed zijn gekomen en werd toegewijd aan St. Petrus’ Banden.
Het is zo goed als zeker dat vanaf de inzegening van deze kerk de jaarlijkse kermis werd gehouden op de eerste zondag in augustus. Uit een document uit 1627 is ook gebleken dat in Venray een kermisprocessie werd gehouden op de eerste zondag van augustus.
De Grote Kerk is Venrays belangrijkste monument: een driebeukige laat-gotische pseudobasiliek met een tachtig meter hoge toren.
Met verder onder meer diverse gotische versieringen (1), gotische vormelementen zoals talrijke spitsboogvensters, met rijk gevarieerde maaswerken (2), een driezijdig gesloten diep middenkoor (3), sacristie-gebouw (3) met terugliggende ingang (4), een noordportaal (5), toreningang naar de kerk (6), doopkapel (7), een zuidportaal uit 1521 (8 en 9) met boven zijn toegangsdeuren de beeldengroep ‘Maria met de engelen’ (10).
Foto en tekst: Frans de Roos. Bronnen: onder andere: Sjef Verlinden: Van kerkmis tot kermis, Een bijdrage tot de geschiedenis van de volkscultuur in Venray, juli 1992; SVM archief; Wikipedia. Stichting Venray Monumentaal (SVM): secretariaat: Hoofdstraat 23 5864 BC Meerlo, e-mail venraymonumentaal@live.nl