Gezichten uit het verleden (5)
Overloon | Op de begraafplaats van de Commonwealth War Graves Commission in Overloon, in de volksmond ook wel het Engels kerkhof genoemd, bevinden zich 281 graven. Ieder met een eigen verhaal. In deze reportageserie belicht de Werkgroep Overloon War Cemetery iedere keer 1 zo’n bijzonder verhaal. Deze keer grafnummer 13, vak IV, rij B: Godfrey Evans (1923 – 1944). De toevalsfactor.
'Incidenten als deze maken iedereen duidelijk waar wij voor vechten'. (Bron: citaat uit brief Godfrey Evans aan zijn ouders en zussen).
In de continue zoektocht naar foto’s en verhalen stuit de werkgroep soms op een unieke schat aan informatie. We vonden in het Verenigd Koninkrijk twee dochters van de twee zussen van Godfrey. Zij beschikten over zo’n vijftig korte brieven die hun oom schreef aan zijn zussen in 1944, het begin van zijn militaire training tot een paar dagen voor zijn dood in Nederland. Ook ontvingen wij van hen een hele serie foto’s. Godfreys brieven vormen de basis voor dit artikel.
De werkgroep heeft via intensieve research, interviews en nieuwe getuigenverklaringen de familie verlossende antwoorden kunnen geven op hun vragen met betrekking tot de laatste dagen van Godfrey. Vragen die al 76 jaar binnen de familie leefden.
Henry Godfrey Evans wordt geboren op zondag 28 januari 1923, in Swansea in Wales. Hij is de zoon van Leonard Evans (1892), afkomstig uit Hull (maar zijn vader kwam ook uit het zuiden van Wales) en Gladys Beatrice Evans, meisjesnaam Probert (1889). Het gezin bestaat verder uit twee dochters, Godfreys oudere zus Barbara is geboren in 1915 en zijn jongere zus Marie wordt geboren in 1926.
De familie Evans is een hecht gezin en heeft een comfortabel sociaal leven. Ze wonen aan de Glanbrydan Avenue in Swansea, vlak bij de mooie kust en de kinderen gaan daar vaak kamperen met groepen vrienden. Vader Leonard is manager van een verzekeringsbedrijf. Gladys is huisvrouw. De kinderen gaan naar een privéschool en hebben een gelukkige zorgeloze kindertijd.
Werkgroep geeft familie verlossende antwoorden
Godfrey start in de periode voor de oorlog een job bij de Tinplate Conference, een producent van blikplaten. In zijn vrije tijd speelt hij piano. Daarnaast houdt hij van sport. Hij speelt voetbal, hockey, tennis en rugby. Dat levert hem ook een flink uithoudingsvermogen op.
Zijn zorgeloze leven verandert radicaal wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. De Luftwaffe voert tussen 27 juni 1940 – 16 februari 1943 verschillende luchtaanvallen uit op Swansea, een strategisch belangrijke stad vanwege de haven, de dokken en een nabijgelegen grote olieraffinaderij. De hevigste luchtaanvallen op de stad volgen 3 dagen achter elkaar op 19, 20 en 21 februari 1941, de Swansea Blitz. Een groot deel van de stad wordt verwoest. Er vallen 230 doden en 409 gewonden. 7000 mensen raken hun huizen en bezittingen kwijt.
Godfrey is dan al actief in de Home Guard, om precies te zijn bij de 12th Battalion Glamorgan Home Guard. Zijn vader Leonard was kapitein in het Britse leger tijdens de Eerste Wereldoorlog en is nu kapitein in de Home Guard, no. 8 Company, 12e Battalion, Swansea. Van de Home Guard naar het echte leger is voor Godfrey een kleine stap. Zijn eerste trainingskamp is in de buurt van Cardiff, de hoofdstad van Wales.
Vanaf dat moment stuurt hij om de zoveel tijd brieven naar zijn ouders en zussen. In de brieven is hij soms vrolijk en vertelt hij over wat hij meemaakt. Soms is hij ook wat verveeld, heeft niets om over te schrijven. Regelmatig vraagt hij ook aan zijn ouders om kranten en tijdschriften op te sturen. Soms ook tabak en sokken.
Godfreys trainingen brengen hem op verschillende locaties in het Verenigd Koninkrijk. Na Cardiff is hij onder andere op diverse locaties in de regio’s Dorset en Kent. Ook vinden trainingssessies plaats bij Invershin, in Sutherland, in het midden van de Schotse Highlands.
Op een vrije avond gaat Godfrey daar met een groep kameraden naar een lokaal dansfeest, maar hij heeft grote moeite om de Schotten te verstaan. Die praten volgens Godfrey met een enorm lokaal accent. Toch maakt Godfrey hier kennis met een leuk meisje, ze nodigt hem uit voor een volgend dansfeest.
Een belangrijk deel van zijn training volgt voor Godfrey vanaf maart 1944 in de buurt van Kirkwall op de Orkney eilanden, ten noorden van Schotland. Intussen dient hij in de 1st bn. South Wales Borderers. Godfrey wordt benoemd tot Lance Corporal, een rang net onder korporaal en de eerste promotiestap voor de ambitieuze Godfrey.
Op de Orkneys neemt hij als onderdeel van de trainingen met zijn team deel aan diverse cross country wedstrijden. Hij is een goed atleet die iedere keer hoog in de uitslagen eindigt. Hij en zijn team winnen onder andere de Brigade Cross Country Championship. Daarnaast bouwt hij op die manier een hele goede fysieke conditie op.
De pittige militaire trainingen, waarbij Godfrey zelfs een paar dagen achter elkaar compleet doorweekt is, en de hardloopwedstrijden worden in de weekenden afgewisseld met bezoeken aan dansfeesten in de omgeving. Daar ontmoet Godfrey van tijd tot tijd leuke meisjes en een enkele keer slaat er wel een vonkje over, maar serieus wordt het echter niet.
Godfrey schrijft aan zijn ouders en zussen dat hij eigenlijk verbaasd is dat hij zo vaak wordt aangesproken door meisjes, want hij ziet zichzelf zeker niet als een Don Juan of als de Franse acteur Charles Boyer. Ook worden er van tijd tot tijd recente speelfilms gedraaid in het kamp, die worden massaal bezocht door de manschappen.
In juli 1944 start voor Godfrey zijn combat trainingsfase in Blandford, een training die een maand zal duren. Ook dit is een pittige fase, zeker waar het conditietrainingen en marslopen betreft. Een mars van 20 mijl is geen uitzondering en de mannen die onderweg uitvallen vanwege blaren moeten op appel verschijnen en krijgen als straf 10 dagen corvee. Godfrey, die het keer op keer wel volhoudt, spreekt in de brief naar zijn ouders en zussen zijn ongenoegen uit over deze onzinnige straf.
Godfreys ren- en duurloopcapaciteiten en zijn constant goede uitslagen vallen ook zijn officieren op. Een officier raadt Godfrey zelfs aan om professional te worden. Intussen gaan geruchten de ronde dat de groep nu snel naar Frankrijk zal moeten vertrekken om ingezet te worden aan het front.
De volgende brief van Godfrey is gedateerd 11 augustus. Hij is dan aangekomen in Normandië, maar hij vertrekt nog niet direct naar het front. Het regiment blijft gestationeerd in het kamp. Godfrey is tevreden dat er genoeg voorraad sigaretten en chocolade is meegekomen naar Frankrijk. Maar het is voor hem en zijn makkers een tegenvaller dat er in Frankrijk geen fatsoenlijk bier te krijgen is, maar alleen sterke cider. Daarnaast zijn de sanitaire voorzieningen in Frankrijk echt smerig en valt het wassen van de kleding met alleen koud water niet mee.
De Franse meisjes daarentegen dragen volgens Godfrey leuke jurken, maar kunnen qua schoonheid toch echt niet tippen aan de Engelse meisjes. In deze weken komen steeds vaker Franse kinderen uit de omgeving naar de legerkampen om sigaretten te vragen voor hun vaders. Maar vaak roken de kinderen de van de Britten gekregen sigaretten gewoon zelf op. Het vertrek naar het front komt nu steeds dichterbij.
Vervolg en slot volgende week in Peel en Maas, in deel 2. In dit deel vertrekt Godfrey naar het front waar en hij en zijn regiment in Frankrijk en België steden en dorpen bevrijden, maar ook wordt geconfronteerd met de gruwelen van de oorlog, in Nederland arriveert en daar op een bizarre manier het noodlot ontmoet.
De volledige lange versie van dit artikel, inclusief veel achtergrond- en dossierinformatie, extra fotomateriaal en uitgebreide bronvermelding, is binnenkort ook te vinden op de nieuwe website van de werkgroep (website nog under construction).
De Werkgroep Overloon War Cemetery stelt zich onder meer ten doel om bij zoveel mogelijk graven op de CWGC-begraafplaats de foto’s en verhalen te achterhalen, eer te brengen aan de aldaar begraven gevallenen en zo deze geschiedenis levend te houden.
Meer informatie over het project en de werkgroep op www.werkgroepoverloonwarcemetery.jouwweb.nl, www.facebook.com/WerkgroepOverloonWarCemetery/
