Docu over Spaanse gastarbeiders
Ysselsteyn | Lorenzo Hoyas-Gomez ontvluchtte in 1964 als 25-jarige Spanje en streek neer in Nederland. Niet vreemd, want in Spanje had dictator Franco de touwtjes stevig in handen, er was weinig werk en geld, de toekomst zag er somber uit. En dat in een periode waarin Nederland juist om arbeidskrachten zat te springen. Lorenzo verbleef de eerste maanden in groepsaccommodatie De Peelhaas aan de Timmermannsweg in Ysselsteyn. Kleinzoon Raúl Hoyas wil een documentaire maken over Spaanse gastarbeiders in Nederland, met zijn opa als middelpunt.
Daarom is hij op zoek naar foto's, krantenartikelen en verhalen uit die tijd. Met de docu heeft hij een tweeledig doel. Op de eerste plaats wil Hoyas vastleggen waarom zijn opa en al die andere Spanjaarden hun geboortegrond verlieten, hoe ze de reis en de eerste maanden van hun verblijf in Nederland ervoeren. "Het lijkt me erg bijzonder om dat op je 25ste te ondernemen, wetende dat Nederland en de taal je volkomen onbekend zijn", vertel Raúl. "Vier maanden bracht mijn opa in De Peelhaas in Ysselsteyn door en ging daarna voor enkele jaren naar een gastgezin in Uden. Zijn eerste werkgever was Philips in Eindhoven, waar hij in de gloeilampenfabriek aan de slag ging. Daar werkten ongeveer vijfhonderd Spanjaarden die bijna allemaal dagelijks met bussen van en naar Eindhoven werden vervoerd. Dat verhaal kennen we wel. Maar die dieper liggende verhalen, wat het allemaal met ze deed, hoe ze hier ingeburgerd raakten of niet, die zoek ik."
In de jaren na de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland als land in opbouw arbeiders nodig. Duizenden Spanjaarden beproeven hun geluk in een koud kikkerlandje met andere gewoontes en ander eten. Slapen in werkkampen of bij gastgezinnen nemen ze voorlopig voor lief, ook dat ze hun familie moeten missen. Als Franco in 1975 sterft, bloeit Spanje op en verruilen veel Spanjaarden Nederland weer voor hun vaderland. Maar ook een groot aantal besluit te blijven, omdat ze hier hun geliefde vinden. Zoals Lorenzo, die met een Nederlandse vrouw in Uden een gezin sticht. In Uden stond ook de wieg van Raúls vader, die op zijn beurt met een Nederlandse trouwt en in Odiliapeel gaat wonen. 22 jaar geleden kwam Raúl daar ter wereld. Inmiddels woont de docu-maker in spe in Veghel en studeert aan de filmacademie in Brussel, een studie die hij door de coronacrisis op pauze staat.
"Mijn opa is altijd een verhalenverteller geweest", zegt Raúl. "Elke week na het voetballen kwam ik bij hem aan tafel zitten om een aardappeltortilla te eten en kreeg dan een reisboek over Spanje in mijn handen gedrukt. Mijn opa wees dan het postkantoor van Madrid aan. 'Hier heb ik gewerkt voordat ik naar Nederland kwam', zei hij dan. Vanaf de leeftijd waarop ik nieuwsgieriger werd naar alles wat hij mij kon vertellen, begon hij af te takelen door een hart- en een herseninfarct. Eten was altijd al de passie van mijn opa. Hij werkte vroeger na Philips bij kippenslachterij Pingo in Uden, waar hij kookte voor alle Spanjaarden. Hij was ook tolk. Toen hij werd getroffen door dementie, werden de gesprekken met hem moeilijker. Afgelopen jaar overleed hij. Ik realiseerde me toen hoe weinig ik over hem weet. Ik probeerde bij mijn familie te achterhalen hoe hij van Spanje naar Nederland emigreerde, hoe het hem verging, maar ook zij weten daar weinig van. Bekend is dat de vader van mij opa stierf in de Spaanse burgeroorlog, waardoor zijn vrouw alleen met drie kinderen achterbleef. Hij verbleef vanaf zijn zevende tot zijn achttiende in een internaat, waarna hij vertrok naar Madrid." Raúl wil het verhaal vertellen van een gastarbeider die naar Nederland vertrekt, hoe de Nederlanders tegen ze aankeken. "Voor mij is de docu ook persoonlijk van belang. Ik wil er graag achter komen waarom ik nu hier in Nederland ben, waarom precies mijn opa naar hier kwam, wat er door zijn hoofd ging terwijl hij onderweg was naar een voor hem onbekend land. Ik ben benieuwd wat andere mensen zich nog van hem herinneren, wat ze mij over hem kunnen vertellen en over hoe hij als 25-jarige in het leven stond. Ben benieuwd of ik nog iets van hem kan leren, ook al is hij er niet meer."
Reacties: raulhoyas@live.nl
