'Dichterbij dan ooit'
Rotterdam | Pamela Schaap uit Venray tekent dit jaar voor het bijzondere locatietheater 'Dichterbij dan ooit' in haar huidige woonplaats Rotterdam. In het kader van Theater Na de Dam toert ze samen met twee andere makers van Maas Theater, Jasmin Deekman en Dionne Zwennicker, langs voordeuren in de Maasstad. De voorstellingen worden gespeeld door jongeren die in gesprek zijn gegaan met ouderen die de Tweede Wereldoorlog in Rotterdam hebben meegemaakt.
De 27-jarige oud-Venrayse, docerend theatermaker, heeft het druk voorafgaand aan de voorstelling die in de dagen voorafgaand aan de Nationale Dodenherdenking op 4 mei wordt gespeeld. Repetities en de puntjes op de i zetten, resteren in de laatste week voorafgaand aan de voorstelling. "Het is zeker druk. Even knallen nu", lacht ze bevestigend. "Maar het is meer dan de moeite waard. Dichterbij dan ooit is echt een bijzondere voorstelling. Juist doordat het wordt gespeeld door jongeren." Theater Na de Dam is een Nederlandse theatermanifestatie die jaarlijks plaatsvindt op de avond van de Nationale Dodenherdenking. In verschillende theaters in Nederland worden meer dan tachtig theatervoorstellingen gelijktijdig opgevoerd die inhoudelijk betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog.
De editie van dit jaar wordt in de dagen voorafgaand aan de herdenking gespeeld, zodat iedereen tijdens de twee minuten stilte aan de gedeelde verhalen kan denken. Schaap: "Dit jaar komen we 'dichterbij dan ooit'. Niet alleen omdat we het theater thuis bezorgen, maar ook omdat dit jaar het verhaal van de jongere net zo centraal staat als die van de oudere. Ik werk met drie jongeren. Vivian en Quincy, beiden 21 jaar, en Abigail van 13 jaar. Vivian is onze inspiratie. Ik heb anderhalf jaar geleden een aflevering van Spoorloos gezien, waar Vivians verhaal verteld werd. Over haar heftig verleden. Ik was zo ontroerd en geïnspireerd, dat ik besloot om contact met haar op te nemen. We hebben een keer samen gegeten en sindsdien praten we iedere maand even bij. Toen we op zoek waren naar jongeren met een inspirerend verhaal, kon ik niet anders dan aan Vivian denken."
De grote inspirator voor Dichterbij dan ooit is Wim Lauwen. Zijn ouders waren verzetshelden in de Tweede Wereldoorlog. Samen met vijf kinderen en vijf onderduikers woonde het echtpaar in een kleine bovenwoning in Rotterdam. "Wat uitzonderlijk is aan het verhaal van Wim, is dat zijn moeder in die tijd de enige was die een Senegalese zwarte man in huis wilde nemen." Een citaat van Lien Lauwen, de moeder van Wim, in een interview met haar was treffend hoe ze erin stond. 'Er stonden drie Fransen voor me, die van Duitse boten waren gevlucht. Maar niemand wilde ze hebben thuis, want er zat een zwarte bij. Ik zei: Groen, geel of rood, iedereen moet worden geholpen'. Voor de voorstelling bespraken de jongeren en Wim hoe racisme de grondlegger was van de oorlog en hoe het soms tot op de dag van vandaag nog heerst. Pamela noemt het een verbindend gesprek. "Je zult het haast niet geloven, maar Wim en Vivian hebben veel gelijkenissen. Zo hebben ze als kind veel in angst geleefd en zich in penibele situaties bevonden. Het was prachtig om te zien dat een 80-plusser zoveel gemeen kan hebben met een 21-jarige. Ontroerend ook."
'Ik ben in vier jaar tien jaar ouder geworden'
In haar zesde levensjaar begon Pamela Schaap, net verhuisd naar Venray, met het volgen van balletlessen bij Myrna van Rens van Kunstencentrum Jerusalem. Naast de danslessen begon ze op haar tiende met musicallessen. "Toen ontdekte ik mijn passie voor toneelspelen. Musicals begonnen voor mij meer op de achtergrond te raken, maar de scènes en situaties spelen vond ik fantastisch. Ik ging op een gegeven moment alleen nog maar toneellessen volgen. Merkte dat het voor mij als vanzelf ging, dat ik er echt talent voor had. Dus besloot ik auditie te doen voor de opleiding docerend theatermaker in Tilburg." Ooit omschreven als de zwaarste hbo-opleiding ondervond ook de oud-Venrayse dat ze het in haar studiejaren niets cadeau kreeg. Spijt van haar beslissing heeft ze nooit gehad. "Niet alleen de contacturen waren krankzinnig lang, maar nadat we thuis kwamen van school, rond een uur of tien 's avonds, moesten we soms nog teksten leren voor de volgende studiedag. Die begon weer om half negen. Los van de lange dagen was het ook mentaal zwaar. Je komt jezelf hard tegen tijdens zo'n opleiding. Iedereen heeft zo ook zijn of haar breekmoment gehad. Vaak nodig, maar het kon ook best pijnlijk zijn. Ik zeg altijd dat ik in die vier jaar, zo'n tien jaar ouder ben geworden."
'Groen, geel of rood, iedereen moet worden geholpen'
Tijdens haar studietijd werd ze uitgekozen om in Zuid-Afrika deel te nemen aan een kunstproject. Theater maken aan de hand van de verhalen van inwoners. Door en voor de mensen in het dorp werden de verhalen vertaald naar uitvoerend theater. "Het was een prachtige ervaring en daar werd mijn liefde geboren voor community art. Verhalen van echte mensen, verteld door echte mensen. Het heeft een helende en verbindende kracht, dat vind ik magisch. Ik heb me toen ook voorgenomen dit werk voort te zetten in Nederland." Ze woont in Rotterdam en is als actrice werkzaam in een schoolvoorstelling over racisme en homofobie. Bij Maas Theater in haar woonplaats werkt ze als cultuurcoach, docent en theatermaker. Als zzp'er zijn het tijdens de coronapandemie onzekere tijden. Toch was het voor haar een bewuste keuze. "Ik heb loondienst afgezworen omdat ik voelde dat ik mij vrij moest kunnen bewegen. Er kwamen voor corona toffe projecten op mijn pad en had helemaal geen last van het feit dat ik volledig zzp'er was geworden. Helaas gooit corona nu roet in het eten, al merk ik wel dat het de laatste tijd weer begint aan te trekken. Onzeker blijft het wel. Toch sta ik nog steeds volledig achter de keuze die ik heb gemaakt. Ik weet dat als het allemaal weer gaat draaien, ik het druk genoeg ga krijgen."
'Ik zou graag weer theater maken in het buitenland'
Een toekomst als uitvoerend artiest, producent of regisseur. Het is voor haar om het even. "Mijn voorkeur zal altijd uitgaan naar combinaties. Spelen, doceren en regisseren tegelijk zorgt ervoor dat alle vakgebieden fris blijven. Door zelf veel te spelen, weet ik hoe ik als regisseur iemand kan aansturen en andersom geldt dat ook." Toekomstdromen heeft ze niet echt, ze heeft geleerd te leven met de dingen die op haar pad komen. Stiekem staat er nog altijd iets op haar verlanglijstje. "Ik zou graag weer theater maken in het buitenland, zoals ik in Zuid-Afrika heb gedaan. Dat waren toen maar zes weken, maar die weken waren wel life changing."
