Nachtvlinders in de herfst
Je zult het misschien niet meteen denken, maar nachtvlinders kun je het hele jaar door observeren. Door het gure en vaak natte weer in de herfst denk je niet meteen aan nachtvlinders. Toch vliegen ze in de late uurtjes rijkelijk rond. De Maasduinen is een fantastisch gebeid voor nachtvlinders en als je na gaat om hoeveel soorten het gaat is het bijna en sport om ze te observeren en te zoeken. Maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen dag- en nachtvlinders? En vliegen nachtvlinders echt alleen als het donker is? Nee, je hebt namelijk ook overdag actieve nachtvlinders. Welnu, ik zal het proberen uit te leggen.
Dagvlinders hebben dunne antennen met een verdikt uiteinde, vaak in de vorm van een knopje. Bij nachtvlinders komen andere antennevormen voor, met name dunne zonder verdikt uiteinde, en gekamde of geveerde antennen. Dagvlinders gebruiken hun vleugels om in de zon op te warmen en zo warm genoeg te worden om te vliegen. Nachtvlinders trillen vaak met hun vleugels om voor het vliegen op te warmen. Nachtvlindervrouwtjes maken gebruik van feromonen (Een feromoon is een signaalmolecuul dat boodschappen overbrengt tussen individuen van eenzelfde soort.) die op grote afstand mannetjes kunnen
lokken, terwijl dagvlinders hun paringspartner zoeken op grond van visuele stimuli.
In Nederland leven meer dan 2400 soorten vlinders. Een groot deel daarvan zijn nachtvlinders (ongeveer 920 soorten) of micro-vlinders (heel kleine vlindertjes, ruim 1480 soorten). Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt dus heel simpel: dagvlinders vliegen overdag en nachtvlinders 's nachts. Nachtvlinders zijn vaak minder opvallend gekleurd, maar er bestaan ook heel felgekleurde nachtvlinders. Om echt zeker te weten of je een dagvlinder of een nachtvlinder hebt gezien, kan je kijken naar de voelsprieten zoals omschreven. Een ander verschil waar je op kunt
letten, is de stand van de vleugels. Als dagvlinders rusten houden ze hun vleugels meestal dichtgeklapt, boven hun lichaam. Nachtvlinders doen dat anders: zij leggen hun vleugels juist plat. Maar dit kenmerk wil niet alles zeggen want als dagvlinders lekker zitten te zonnen, leggen ze hun vleugels ook plat.
De meeste nachtvlinders vliegen alleen 's nachts, maar er zijn ongeveer 100 soorten nachtvlinders die ook overdag actief zijn. Net als dagvlinders vliegen ze rond als het zonnig is en drinken nectar uit bloemen. Ze worden dan vaak verward met dagvlinders. De kolibrievlinder en de Sint-Jacobsvlinder zijn
voorbeelden van dag-actieve nachtvlinders. De gamma-uil is een echte druktemaker: je kunt hem in de zomer vaak door je tuin zien vliegen. Deze dag-actieve nachtvlinder hoort bij de trekvlinders: in het najaar vliegt hij naar Zuid-Europa.
We hebben in Nederland
17 soorten nachtvlinders zoals de Wortelboorders, Houtboorders, Bloeddrupjes, Venstervlekjes, Slakrupsen, Wespvlinders, Spinners, Herfstspinners, Spanners, Nachtpauwogen, Pijlstaarten, Berkenspinners, Eenstaartjes, Tandvlinders, Spinneruilen, Visstaartjes en de Uilen. De grootste groep nachtvlinders binnen Nederland zijn dan ook de Uilen. Je zult erover versteld staan hoeveel
soorten nachtvlinders jouw tuin of balkon aandoen. Het zijn niet alleen de bos- en heidegebieden die in trek zijn. Nachtvinders of motten genaamd doen ook stedelijk gebied aan. Je hebt grote variatie zoals de pijlstaarten, deze kunnen 4 tot 6 cm groot zijn, terwijl het stro-uiltje 13 tot 15 mm groot is. Nachtvlinders verschillen van kleur en uiterlijk. Vaak vergis je je omdat men denkt dat het om een takje gaat maar dan blijkt het een Wapendrager te zijn. (Een nachtvlinder die lijkt op een berkentakje, die onder de Tandvlinders valt. Om nachtvlinders te observeren moet je dus heel goed kijken, meestal zijn ze bijzonder goed gecamoufleerd.