Venray tussen Peel en Maas (5)
Venray | Op zondag 27 september wordt de vaste tentoonstelling in het Venrays Museum officieel in gebruik genomen. De tentoonstelling kreeg als titel Venray tussen Peel en Maas. De tentoonstelling gaat over mensen in Venray, over hoe die mensen vaak in moeilijke omstandigheden moesten zoeken naar de beste vorm om hun leven en veiligheid te waarborgen en hun sociale samenhang te koesteren. Het laatste thema in deze serie in nieuwsblad Peel en Maas is Met hart en ziel.
In het eerste thema De vroegste geschiedenis van Venray werd beschreven hoe mensen vroeger een nomadisch bestaan leidden en zich later, in kleine of grotere groepen, vestigden op vaste plaatsen. Die groepen hadden sociale samenhang die belangrijk was voor hun functioneren. Die samenhang kreeg bij het voortschrijden van de tijd vorm in wat nu verenigingen, stichtingen, coöperaties en dergelijke zijn.
Tegenwoordig hebben ze vaak juridische grondslagen, maar vroeger was dat veel minder het geval. De 'Grote Compagnie' van Venrayse schapenhandelaren, een multinational die handel dreef in levend vee in grote delen van Europa en zelfs in Argentinië, functioneerde bijna 100 jaar zonder juridische status. De compagnie functioneerde op basis van onderlinge afspraken en vertrouwen. De leden deden dat met hart en ziel. En niet alleen zij. In Venray waren en zijn velen actief betrokken met hart en ziel in vele organisaties en verenigingen, zoals kloosters, kerkelijke verenigingen, devotiebroederschappen, ambachtsgilden en schutterijen. Zij hebben Venray gemaakt tot wat het is
geworden.
De tentoonstelling Venray tussen Peel en Maas vertelt ook over deze mensen. Er zijn bijvoorbeeld objecten van Venrayse schutterijen te zien. In het verleden waren er in Venray drie schutterijen, Sint Anna aan Het Eind, Schutterij het Hof Gilde van Sint-Petrus Banden, schutterij Zandakker Gilde Sint-Jan en parochiegilden in Blitterswijck, Geijsteren en Oostrum. Schutterijen ontstonden in de middeleeuwen. Oorspronkelijk was de taak van een schutterij de bescherming van het dorp, het verlenen van escortes en het vangen van gauwdieven.
Tegenwoordig is het schieten de belangrijkste activiteit van de schutterijen en dan in het bijzonder het koningsschieten. Wie het laatste schot lost om de vogel neer te halen, wordt voor één jaar koning. Deze koning is bij het schuttersgilde een heel belangrijke functionaris. Hij draagt bijvoorbeeld het voornaamste gildezilver bij belangrijke gebeurtenissen.
Naast de schuttersgilden waren er vroeger ambachtsgilden die de economische belangen van mensen in hun beroepsgroep beschermden en ook grote sociale betekenis hadden omdat ze hun vakbroeders bijstonden wanneer er geldzorgen waren of familieproblemen. Deze gilden hadden dikwijls een eigen altaar of minstens een beeld van een beschermheilige in de kerk. Veel van die beelden zijn bewaard gebleven.
Verder mogen de oude katholieke verenigingen niet onderschat worden. Zij hadden een sociaal doel zoals de armenzorg door de Vincentiusvereniging. Ook waren er verenigingen die alleen gericht waren op de geloofsversterking. De bekendste in Venray was de derde orde van Sint-Franciscus. De leden legden een soort van gelofte af over hun religieuze leven. Rond 1930 had die vereniging in Venray meer dan 1000 leden.
Veel van het hierboven genoemde bestaat niet meer. Juist daardoor zijn we gaan inzien dat die sociale netwerken een belangrijkere rol hebben gespeeld en dat het niet altijd een voordeel is dat veel van die netwerken in onze tijd zijn verdwenen.
Foto gildeziver: zilveren ketting met ovaal waarop St. Anna (rond 1500) staat afgebeeld. Tekst: Schuttersgilde St. Anna Venray. De vogel is een papegaai.