Arbeidsmigranten in coronatijd
VENRAY | In Noord-Limburg werken zo'n 32.000 arbeidsmigranten, ongeveer 5.000 van hen verdienen hun brood in Venray. Een groot deel woont in Venray, verspreid over de hele gemeente. Onbekend is hoeveel er dat precies zijn. Duidelijk is wel dat Poolse werknemers veruit in de meerderheid zijn. Ook zij hebben natuurlijk te maken met het coronavirus, een virus dat veel zekerheden op de tocht zet, dat het leven op de kop zet. Met medewerking van Ania Janssen-Brzeczak uit Ysselsteyn brengt Peel en Maas enkele Poolse werknemers voor het voetlicht.
PATRYK WOJTYSIAK
'Niet gemakkelijk nu in Nederland te moeten blijven'
De 24-jarige Patryk besloot begin december vorig jaar naar Nederland te komen. Na het behalen van zijn examen wil hij verder studeren voor zijn masterdiploma. Dat kost geld dat hij in Nederland wil verdienen. Het masterdiploma geeft hem de mogelijkheid als gymleraar aan de slag te gaan. Hij toont zich ambitieus, is bereid er hard voor te werken om zijn doel te bereiken. "Ik weet wat ik wil en met de steun van mijn ouders ga ik daarin slagen."
Wojtysiak is afkomstig uit het dorpje Rakowiska in het oosten van Polen, in de buurt van de grens met Wit-Rusland. Hij groeide op met drie broers, van wie de jongste twee een tweeling is van tien jaar. Zijn oudste broer is 25 jaar. Zijn grootste passie is basketbal, dat hij in Polen beoefent bij AZS Awf Biala Podlaska, een club in zijn regio. "In onze vrije tijd organiseerden we samen met een groep vrienden vaak sportactiviteiten voor kinderen. Telkens weer een prachtige ervaring. Kijk naar al die lachende gezichten en je staat als vanzelf positiever in het leven."
Hoe ervaren Poolse werknemers de coronacrisis?
Een positief gevoel houden en basketballen
In Ysselsteyn leeft hij met drie andere Poolse collega's in een gezinswoning. Dankzij een vriend vond hij een baan in Nederland, bij Jekal in Ysselsteyn. "Ik was daar erg blij mee. Als ik ga studeren heb ik geld nodig en daar wil ik mijn ouders niet financieel mee belasten. Zeker niet nu in deze coronacrisis. Je weet niet wat de toekomst gaat brengen. Het is over het algemeen moeilijk om in Polen een baan te vinden. Mijn ouders zijn nog steeds aan het werk, maar als ik met mijn moeder aan de telefoon spreek, dan is allerminst zeker dat ze hun banen kunnen behouden."
Het is voor Wojtysiak niet alleen maar werken en uitrusten wat de klok slaat. Via zijn vriend die hem aan de baan hielp, kwam hij in contact met de Venrayse basketbalclub Jumpers. "Ik ben meteen lid geworden. Heel jammer dat het nu stil ligt. De baan heb ik gelukkig nog. Dat geeft me een positief gevoel om mijn doel te bereiken."
"Ik had het plan om in deze periode naar Polen te gaan voor een korte vakantie. Om de eerste communie van mijn broers mee te kunnen maken. Dat is niet doorgegaan, ondanks vele twijfels. Omdat het virus zich overal ging verspreiden, besloot ik toch maar in Nederland te blijven. Het was niet gemakkelijk voor mij."
"Maar ik heb er geen spijt van. Zolang iedereen gezond blijft, is het goed. Ik bel mijn ouders bijna dagelijks. Soms alleen maar om de stem van moeder, vader of mijn broers te horen. Dat geeft ons allemaal een positief gevoel. Voor eind juni ga ik in elk geval niet meer terug naar Polen. Doe ik dat wel dan moet ik eerst twee weken in quarantaine en mijn familie mag ik dan niet zien. Dat heeft weinig zin, hoe moeilijk het ook is. Niemand zal zeggen dat het leven gemakkelijk zal verlopen. Maar dat een crisis als deze ooit zou kunnen plaatsvinden, daar heb ik geen moment rekening mee gehouden. Het leven valt niet te plannen. Ik ben pas 24 jaar oud en ik vraag me elke dag af hoe het leven zal zijn als ik terug naar Polen ga. Wat is de realiteit over een paar maanden? Zal ik nog wel kunnen gaan studeren? De tijd zal het leren. Ik ben positief ingesteld. Ondanks de moeilijke momenten blijf ik een optimist."
BARTEK HABRAT
'Het enige wat overblijft is onzekerheid'
Bartek Habrat (46) kwam drie jaar geleden naar Nederland voor werk, omdat in zijn woonplaats Krosno geen baan te vinden was. "Vanwege het coronavirus is dat nog veel moeilijker geworden", zegt Bartek. Inmiddels werkt hij al bijna tweeënhalf jaar bij pluimveeservicebedrijf Jekal in Ysselsteyn. Wanneer hij zijn vrouw en drie kinderen in Polen weer in de armen kan sluiten, weet hij niet.
"Om eerlijk te zijn geven de stabiele baan en een vast inkomen mij een soort rust. Ik heb een zeker inkomen en kan er zeker van zijn dat Kasia (zijn vrouw, red.) en de kinderen niet zonder geld komen te zitten. Wel denk ik constant aan ze, hoe het met ze gaat in Polen. Voor de coronacrisis ging ik elke vijf of zes weken naar Polen, soms voor wel een hele maand. Dat gaat voorlopig niet meer. Ik mis bijvoorbeeld het ogenblik dat ik thuis de deur open doe en mijn kinderen kan knuffelen. En ze dan gelukkig zie zijn. Maar helaas heb je soms geen andere keuze. Ik mis mijn familie en mijn familie mist mij. Nu bellen we of hebben een videogesprek. Soms help ik mijn oudste dochter met haar huiswerk met hulp van de beeldtelefoon. Dat duurt soms langer dan ik van plan was", zegt Bartek, die op een camping verblijft. Hij lacht. "Kinderen hebben altijd zoveel te zeggen."
'Mijn vrouw is niet zeker van haar werk in het toerisme'
Zijn kinderen Olga (11), Hanna (7) en Maria (2) worden in Polen vaak opgevangen door zijn schoonouders. "Die hulp is nu echt noodzakelijk', zegt Bartek. "Kasia kan de kinderen nergens mee naartoe nemen, zelfs niet als ze gaat winkelen. En omdat het dragen van mondkapjes in Polen verplicht is, wordt het er niet makkelijker op. Kasia probeert de thuislessen van de twee oudste kinderen en de opvang van de jongste dochter te combineren met haar werk. Dat valt vaak niet mee."
Daarbij is Kasia niet zeker of ze haar werk in de toeristisch sector kan behouden. "Alle vakantieboekingen worden geannuleerd", weet Bartek. "De telefoon op kantoor is stil. Of en wanneer het toerisme in Polen weer op gang mag en kan komen, is erg onzeker. In de hele wereld hangen zwarte wolken boven deze branche. Haar werk is ook haar hobby. Het contact met de mensen, organiseren van reizen en tevreden klanten die elk jaar terugkomen. Alles lijkt te verdwijnen als een droom. Het enige wat overblijft is onzekerheid."
Plannen voor een terugkeer naar Polen kan Bartek nu niet maken. Ook de verplichte twee weken isolatie die hem dan staat te wachten weerhouden hem ervan. "We hopen dat in de zomervakantie alles onder controle is. Dan komen Kasia en de kinderen naar hier om zoveel mogelijk tijd samen door te kunnen brengen."
"Het is voor niemand gemakkelijk, maar het is even niet anders. We beseffen ook dat Kasia haar baan volledig kwijt kan raken. Iedereen kijkt uit naar een betere toekomst en doet daar zijn best voor. Het belangrijkste is nu dat mijn familie gezond blijft."
KRZYSZTOF ZBIKOWSKI
Alles was bijna klaar, toen kwam het virus
Krzysztof Zbikowski (36) stond op het punt naar Nederland te vertrekken. Hij zou hier aardbeien gaan oogsten. Maar de coronacrisis gooide roet in het eten. Om de grens over te kunnen gaan, moet hij nu een arbeidsovereenkomst hebben en een BSN-nummer. Dat zou in Nederland worden geregeld. Nu dat niet is gebeurd, is hij gedwongen in Polen te blijven. En ziet inkomsten die hij hard nodig heeft in rook opgaan.
Jarenlang had automonteur Krzysztof (hij heeft twee kinderen van negen en twee jaar en is getrouwd) een eigen autogarage in Koszalin, een stad in noordoostelijk Polen. "Ik had een goede reputatie en veel trouwe klanten", zegt de Pool. "Begin dit jaar voerde de Poolse regering nieuwe regels en eisen in voor kleine bedrijven. Dat ging gepaard met extra en hogere kosten om het bedrijf aan te passen aan de nieuwe eisen."
Hij probeerde het, wilde zijn klanten en medewerkers niet kwijtraken. Het bleek tevergeefse moeite. Na vele jaren kon hij niet anders dan zijn werknemers ontslag aanzeggen en zijn klanten vaarwel te zeggen. "Onmacht en teleurstelling voelde ik", zegt Krzysztof. "Het was een heel moeilijke keuze, maar ik kon niet anders. Hulp bleef uit."
Automonteur verliest bedrijf en kan niet naar Nederland
Om toch aan de kost te komen, besloot hij de kans aan te grijpen in Nederland aan het werk te gaan. Een collega-automonteur, die al een paar jaar in Nederland werkt, regelde voor hem de baan in Nederland. "Ik was opgelucht. Alles was bijna klaar. De datum van vertrek, de werkplek, er waren alleen formele kwesties in Nederland in verband met zijn arbeidsovereenkomst. Net na Pasen zou ik gaan. Maar toen ging alles op slot door het coronavirus. De paniek die in Polen ontstond was enorm. De Poolse regering voerde meteen strenge regels in om verspreiding van het virus te voorkomen. Het besef van de onzekerheid voor morgen, gebrek aan werk, het voelt als een zwart scenario voor de familie. Op dit moment is ons enige inkomen de subsidies die we krijgen voor onze kinderen. En mijn vrouw heeft inkomsten, maar voor hoelang nog? Ik weet dat veel meer mensen in zulke omstandigheden zitten. We blijven hoop houden en denken positief. Maar de mensen zijn wel bang. Dat ben ik ook, om bijvoorbeeld mijn familie nu alleen te laten. Het voelt allemaal heel dubbel. Het komt goed, moeten we maar blijven denken. Zolang we gezond zijn, moet het goed zijn. Laten we ons daar maar aan vasthouden."
SITUATIE OP HET WERK
Polen zo goed mogelijk op de hoogte houden
Ania Janssen-Brzeczak legt uit hoe de maatregelen in verband met het coronavirus zijn ingepast bij Jekal, het pluimveeservicebedrijf in Ysselsteyn waar zij als tolk werkt en waarvan Peter Knapen eigenaar is. "Iedereen moet zich ervan bewust zijn van wat hij of zij doet in het bedrijf. Samen zijn we sterk."
Ania: "Waar ik werk als vertaler tussen Peter en de Poolse mensen, proberen we zo nauwkeurig mogelijk de regels te volgen die nu in Nederland gelden. Elke Poolse werknemer wordt door mij vanaf het begin geïnformeerd over het virus, over de mogelijke problemen, gevolgen, wat er moet gebeuren, kortom wat belangrijk is om de verspreiding van het virus te voorkomen. Zij ontvangen informatie in het Pools, die over het algemeen ook op websites in verschillende talen is te vinden."
'Maar hopen dat iedereen zich aan de regels houdt'
"We zorgen ervoor dat iedereen die hier werkt direct op de hoogte is van de meest recente regels. Persconferenties van minister-president Mark Rutte worden in het Pools vertaald. Deze informatie in het Pools verspreiden we via de groep die Café Integracja organiseert. Wij hopen dat men zich aan de hier geldende maatregelen houdt. En dat iedereen zich realiseert hoe belangrijk dat is, op en buiten het werk."
