Historische heiligen prominent in de gevel (5)
Venray | Op Servaashof aan de Stationsweg in Venray hebben sinds enkele jaren diverse veranderingen plaats gevonden aan de kant van de Stationsweg. Dat heeft gezorgd voor een schitterend gezicht op het 'Dienstencentrum', waar o.a. de voormalige gestichtskapel (rijksmonument) en de voormalige dienstvleugels (rijksmonument) deel van uitmaken. Dat heeft ook gezorgd voor extra aandacht voor het gevelreliëf hoog in de voorgevel van de kapel. Maar wie is hier uitgebeeld en wanneer en door wie is dit opmerkelijke beeldhouwwerk gemaakt ?
In het gevelreliëf wordt Christus uitgebeeld en wel als De Goede Herder. In het Evangelie volgens Johannes (10, 11) noemt Christus zichzelf de Goede Herder: 'Ik ben de Goede Herder. De Goede Herder geeft zijn leven voor zijn schapen.' In de iconografie van de Christelijke kunst is de uitbeelding van Christus als Goede Herder een van de oudste iconografische gegevens. Deze Goede Herder is gemaakt in 1956, in de wederopbouwperiode van 'Sint Servatius'. Over de maker van het gevelreliëf kon geen volledige zekerheid worden verkregen, daarvoor zal nog nader onderzoek nodig zijn. Het beeldmozaïek wordt vooreerst toegeschreven aan beeldhouwer Jan Balendong (Maastricht 1889 – Maastricht 1965). Hij maakte in 1939 het H.Hartbeeld op het Annaterrein in Venray en werkte onder meer bij Cuypers & Co in Roermond, bij atelier Callewaert in Antwerpen, en bij beeldhouwer Charles Vos. Maar ook Frans Balendong (Roermond 1911 - Haarlem 1998), glazenier en beeldhouwer wordt als maker genoemd. (Wikipedia. Lijst van beelden in Venray). Hij was een jongere halfbroer van de hierboven genoemde Jan Balendong, werkte in België en Duitsland, sinds 1929 in Haarlem, had enkele jaren later daar een atelier. Frans Balendong maakte naast vele glas-in-loodramen ook (klein) beeldhouwwerk en een aantal gevelreliëfs. Zoals het gevelreliëf 'De Goede Herder' voor de Sint Jan de Doperkerk (rijksmonument) in Noord-Scharwoude. De Goede Herder op de Servaas-kapel herinnert aan de grondslag van het liefdewerk van de Broeders van Liefde. Een mooi onderwerp in een eigentijdse, moderne, expressionistische voorstelling. De nimbus van de Goede Herder verwijst naar Christus' Godheid. De Goede Herder draagt een lam op Zijn schouders, dat hij met beide handen vasthoudt. Daar waar in de expressie zowel deformatie als harmonie wordt gebruikt, worden wellicht een of meer oud-Christelijke attributen uitgebeeld, zoals de herdersstaf, de melkemmer, de herderstas of windsels om het benedenbeen. De twee afzonderlijke grote cirkelvormige schijven bevatten symbolen: links de doornenstruik als gevaar voor het schaap, rechts de wolven/de monsters van het kwaad die de schapen/de mensen bedreigen.
Foto en tekst: Frans de Roos. Bronnen o.a.: Museum van de Psychiatrie; P. Reiniers; J. Timmers: 'Symboliek en iconografie der Christelijke kunst.'; Y. Koopmans: Muurvast & gebeiteld; RKD; Wikipedia. Secretariaat SVM: Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, E-mail: venraymonumentaal@live.nl