Tien Stolpersteine in Oirlo en Venray
OIRLO/VENRAY | De Duitse kunstenaar Gunter Demnig bedacht en maakt ze, in 1995 werd de eerste in Keulen geplaatst, nu liggen er verspreid over heel Europa zo'n 75.000. In Oirlo en Venray komt Demnig op 8 oktober er persoonlijk tien leggen. We hebben het hier over Stolpersteine.
Door Henk Baltussen
Struikelstenen luidt de Nederlandse vertaling van Stolpersteine, een almaar groeiend kunstproject als monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme, een politieke ideologie waarmee Hitler dood en verderf zaaide in Europa. In Nederland zijn tot op heden zo'n 45.000 struikelstenen geplaatst, de eerste in november 2007 in het Overijsselse Borne. De stenen liggen als gedenktekens voor woningen waar in de Tweede Wereldoorlog Joden waren ondergedoken, maar door onder meer verraad door de nazi's zijn opgepakt, gedeporteerd en vermoord. Ook zigeuners, gehandicapten, homoseksuelen werden vervolgd. De struikelsteen is een kubusvormig betonblokje van tien bij tien centimeter met een messing plaatje waarop de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden van een slachtoffer is gestanst.
André Poels (68) pakte ongeveer een jaar terug het Venrayse Stolpersteine-project op. De Venraynaar is onder andere lid van de werkgroep Liberation Route Venray-Weeze. Poels: "De werkgroep deed met het oog op de viering 75 jaar Bevrijding Venray het voorstel voor de Stolpersteine." Hij pakte het op met medewerking van Stichting Ald Oeldere, gemeentearchivaris Paul van Meegeren en amateurhistoricus Sjeng Ewalds. "Allereerst is er contact opgenomen met de stichting Stolpersteine in Duitsland", legt Poels uit. "Er moet aan enkele voorwaarden worden voldaan om struikelstenen binnen dat project te kunnen plaatsen. Duidelijk is dat in Oirlo acht Joden zijn opgepakt door de Duitsers en later zijn omgebracht. In Venray is de toen elfjarige Duifje Gans vanaf het adres Stationsweg 9 weggevoerd en Emanuel Staal bij Sint Servaas, waar hij als psychiatrisch patiënt verbleef."
Dat er in Oirlo zoveel Joden zaten ondergedoken, is volgens Poels wat moeilijk te verklaren. Duidelijk is dat de andere dorpen in de gemeente Venray niet in aanmerking komen voor Stolpersteine.
Dinsdag 8 oktober komt Demnig naar Oirlo en Venray om de tien stenen hoogstpersoonlijk in het trottoir te leggen. Bij de woning aan de Hoofdstraat 36 in Oirlo gebeurt dat in aanwezigheid van burgemeester Hans Gilissen, schoolkinderen uit Oirlo en Castenray en Venraynaar Afko Schoonbeek, die vertelt over de Jodenvervolging en over het lot van zijn familie die omkwam in een concentratiekamp. Op het adres Hoofdstraat 36 werden op 6 juli 1944 Freddy Schuler en Dora Schuler-Pachter tijdens een razzia in Oirlo opgepakt. September 1944 werden ze vermoord in Blechhammer en Auschwitz.