Jan heeft wat met Maria
VENRAY | Dat Jan Gootzen kind aan huis is in de Sint Petrus' Bandenkerk in Venray, is wat overdreven. Maar dat de 85-jarige oud-docent daar al ontelbare voetstappen heeft liggen, staat buiten kijf. Hij verzorgt er al sinds de jaren zeventig rondleidingen. En de geboren Posterholtenaar is er ook stapelverliefd geworden.
Door Henk Baltussen
Wie hij adoreert wordt al meteen duidelijk als we de Grote Kerk binnengaan. 'Kijk", zegt hij, "daar hangt ze." Hij wijst naar boven, waar een ruim 2.30 meter hoge eikenhouten Maria (het zijn er eigenlijk twee Mariabeelden die ruggelings tegen elkaar staan) in een stralenkrans hangt. Ze staat op een halve maan die op een duivelshoofd steunt. Pure symboliek. Het beeld hangt midden in de kerk aan een meterslange kabel die boven is vastgemaakt aan het imposante gewelf. Gootzen heeft het Marianum, zoals het werk van Kersken Woyers officieel heet, al duizenden keren beschreven. Zijn passie voor het beeld blijft onverminderd groot. Hij staart Maria eventjes aan en zegt even niets. Als het kon, zou hij ze een knuffel geven. Dan vertelt hij over haar. Zijn stem is wat zachter dan zojuist, de armgebaren die hij veelvuldig gebruikt bij zijn rondleidingen, zijn bij de aanblik van Maria ingetogener. Zijn bewondering is niet louter bedoeld voor de mens Maria, maar ook voor de wijze hoe de kunstenaar haar uit het eikenhout heeft gehouwen.
"Dit is nou een echt Nederrijns gotisch beeld. Er zit beweging in, er straalt emotie uit, dit is echt het boeiendste stuk in deze kerk. Sommigen bezoekers die dit zien, vallen bijna flauw."
Gootzen is een geboren verteller. Het kon daarom niet anders dat hij het onderwijs in zou gaan. Hij stond voor de klas in de land- en tuinbouwschool in Horst om in 1971 als docent aardrijkskunde bij het toenmalige Boschveldcollege in Venray aan de slag te gaan. In 1973 verhuisde hij vanuit Horst naar Venray, waar hij en zijn vrouw na al die jaren nog altijd hun eigen boontjes doppen. "Het gaat nog altijd goed, hoor", zegt de Venrayse kerksuppoost, die in de achterliggende jaren duizenden leerlingen de Petrus' Bandenkerk binnenloodste voor een rondleiding. "Dat vonden ze echt leuk. Vooral de meiden drongen daar vaak op aan. Natuurlijk, ik weet ook wel dat het voor ze weer eens wat anders was dan in de schoolbanken zitten. Maar er waren er genoeg die het echt interessant vonden."
Dat hij na het bereiken van zijn pensioen doorging met de rondleidingen was voor Gootzen een vanzelfsprekendheid. En dat de 85-jarige nog niet aan stoppen denkt, ook. En die ongeveer 175 trappen naar de toren? "Als het moet ga ik ze nog op, hoor."
'Hoeveel ze waard is? Vele miljoenen. Echt waar'
Gootzen is een van de vijftig suppoosten die bezoekers in de Petrus' Bandenkerk ontvangt. "In de dertig weken dat de kerk dagelijks open is, ben ik elke drie weken 's middags hier. Op afspraak leid ik ook rond."
De Venrayse kerk stamt waarschijnlijk uit het jaar 1462. Er stonden op een gegeven moment zo'n zestien altaren in de kerk. Ze werden veelal beheerd door gilden. Beelden die bij die altaren hoorden, zijn volgens Gootzen nog allemaal te zien in de kerk. Op 16 oktober 1944 trof haar de grootste ramp ooit. Duitse militairen, die de toren als uitkijkpost gebruikten, bliezen de toren op toen de geallieerden naderden. Gootzen kan zich enigszins voorstellen hoe dat in zijn werk is gegaan. "In mijn geboorteplaats Posterholt is de kerk in die tijd ook opgeblazen. De Duitsers kondigden dat van tevoren aan. Niemand mocht in de buurt komen. Ik ben stiekem gaan kijken en zag hoe na de ontploffing de toren omhoog werd getild en vervolgens naar beneden viel en alles verwoestte. In Venray moet het ook zo zijn gegaan. Alles is gelukkig weer gerestaureerd, ook de vele beelden."
Opvallend in de Venrayse kerk zijn volgens Gootzen naast de tientallen heiligenbeelden, enkele moderne glas-in-loodramen en de fenomenale akoestiek. "Ook de kruisweg van Petran Vermeulen is bijzonder en prachtig", stelt Gootzen, die weer een blik omhoog werpt, naar 'zijn' Maria. "Hoeveel ze waard is? Vele miljoenen, echt waar. Ze hangt niet voor niks zo hoog."