Europese architectuur in gemeente Venray (3)
Venray | 'In Europa' is het thema van Open Monumentendag 2018. Het thema sluit aan bij het Europese jaar van het Cultureel Erfgoed. Tijdens de opening op 8 september zal Rita van den Boogaart, kunsthistorica, een lezing geven waarin aandacht wordt besteed aan de Europese accenten in de Venrayse monumenten.
Het altaar van de Sint Jozefkapel is een prachtig voorbeeld van barokke kunst. De barok is een Europese stijlperiode die aan het begin van de 17e eeuw in Italië tot ontwikkeling kwam, tot in de eerste helft van de 18e eeuw voortduurde, en zich kenmerkt door overdaad van vorm en heftigheid van gevoelsuitdrukking. Op de linker foto een zijaltaar in de kathedraal van Lecce, Italië, gebouwd in 1670 door Giuseppe Zimbolo (1620 – 1710), ter ere van Antonius van Padu, die rechts een olijftak (symbool van de vrede), vasthoudt en links het kind Jezus.
De Kapel van Smakt werd in 1699 gesticht door Joannes Albertus Baron van der Boye en Neerijssche. Boven het altaar het houten genade beeld (een beeld waaraan een bijzondere devotie verbonden is), 50 cm hoog, voorstellende St. Jozef, glimlachend als zorgzame vader die zijn kind de weg wijst. Het beeld stamt vermoedelijk uit Antwerpen en wordt gedateerd rond 1700; de maker is onbekend. De verering van St. Jozef ontstaat rond 1414; 19 maart wordt zijn naamdag. In 1678 stelde de Spaanse Koning Karel II zijn land, waartoe ook de Heerlijkheid Venray behoorde, onder bescherming van St. Jozef. Dit zal zeker mede van invloed zijn geweest bij de keuze van de tenaamstelling van de kapel in 1699. St. Jozef, als hoofd van de heilige familie, wordt in het bijzonder vereerd als patroon van een gelukkige levensstaat, van het christelijke huisgezin, van een zalige dood en wordt als patroon van de Kerk ten voorbeeld gesteld aan alle gelovigen. Uit archieven blijkt dat St. Jozef van Smakt al bijna direct na de bouw van de kapel pelgrims trok die ook toen al hun financiële bijdragen leverden om het feest van St. Jozef goed te kunnen vieren.
De kapel heeft een renaissance voorgevel begrensd door een voluutlijn (met bogen). Op de nok van het dak een torentje. De kapel wordt in 1864 vergroot en krijgt een kruisgewelf.
De renaissance (letterlijk vertaald 'wedergeboorte') is een bouwstijl ontstaan rond 1400 eveneens in Italië (Florence, Venetië, Milaan), die teruggrijpt op de klassieke bouwkunst van de Romeinen, maar dan met een 'eigentijdse' invulling. Het is een periode van grote culturele bloei, waarin wetenschappers, uitvinders en kunstenaars een grote rol hebben gespeeld. In de architectuur verschijnen zuilen, bogen en koepels.
De St. Jozefkapel is een rijksmonument en Smakt de enige St. Jozefbedevaartplaats in Nederland.
Foto's en tekst: Leonie Cals. Bronnen: Kathedraal Lecce; Wikipedia; SVM archief; secretariaat: Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, E-mail: venraymonumentaal@live.nl