Europese Architectuur in Venray (2)
In Europa is het thema van de komende Open Monumentendag, die dit jaar gehouden zal worden op 8 en 9 september. In Venray vindt men niet alleen de indrukwekkende Belgische architectuur-ontwerpen van het St. Servatiusgesticht en het St. Annagesticht, maar ook mooie voorbeelden van belangrijke Europese architectuurstromingen. Daarin valt direct de Gotiek en/of de Neogotiek op, die diverse Venrayse monumentale (katholieke) kerkgebouwen siert.
De Gotiek is een middeleeuwse Europese stijl die in de 12e tot 16e eeuw toegepast werd in de beeldende kunsten en de architectuur, vooral van kerkgebouwen. De bouwstijl Gotiek is in Frankrijk ontstaan en geldt als opvolger van de Romaanse bouwstijl. In plaats van massieve gesloten gebouwen kwam de Gotiek met een skeletconstructie, die vooral door toepassing van het kruisribgewelf en de spitsboog leidde tot slankere, hogere, meer open gebouwen: 'van dicht naar licht'. De Gotiek kent drie perioden met als derde/jongste periode: de Laatgotiek of de Flamboyante gotiek (1300-1500). De Neogotiek is een 19e eeuwse Europese bouwstroming die in Engeland ontstond en geïnspireerd is door de middeleeuwse Gotiek. Na de 16e eeuw maakte de Gotiek plaats voor een aantal andere, elkaar opvolgende, algemeen gehanteerde bouwstijlen. De 19e eeuw bracht een verregaande godsdienstvrijheid en daarmee rond 1850 de opkomst van de Neogotiek, vanuit Limburg toegepast door de 'pioniers': de architecten Weber en Cuypers. Die deden ook Venray aan: zo bouwde de Duitse architect Carl Weber in 1865 de (in WOll verwoeste) neogotische St. Willibrorduskerk in Geijsteren. Architect Pierre Cuypers ontwierp de (eveneens in WOll verloren gegane) restauratie van 1867 van de laatgotische Venrayse Grote Kerk. In het huidige Venray staan een aantal kerkgebouwen die geheel of gedeeltelijk een gotische bouwstijl bezitten, laatgotisch en/of neogotisch. Daarin zijn in elk geval kruisribgewelven, spitsbogen, spitsboogvensters met maaswerk en glas-in-lood ramen toegepast, naast eventuele andere gotische constructie- en sierelementen. Deze kerkgebouwen staan alle op de rijksmonumentenlijst. Het zijn, zie de interieurfoto's: Grote Kerk: (foto 1: middenschip): laatgotische pseudobasiliek, verrees vanaf 1450 als forse laatgotische kerk. Fraaie kruisribgewelven, hoge spitsboogvensters, ornamenten. Blitterswijck: O.L. Vrouwekerk: laatgotisch schip, neogotische dwarsbeuken en koor (2). Castenray: St. Matthiaskerk (3) en Leunen: St. Catharinakerk oude deel (4) en Merselo: St. Janskerk (5): alle neogotisch met laatgotisch koor. Oirlo: St. Gertrudiskerk: laatgotisch koor (6). Oostrum: O.L. Vrouwe Geboortekerk: neogotisch met laatgotisch koor in het oude deel (7). Verder bezitten meerdere Venrayse monumentale (religieuze) gebouwen gotische onderdelen en/of details. Foto's en tekst: Frans de Roos. Bronnen: Stichting OMD; Kleijn: Nederlandse bouwkunst; Stenvert: Monumenten in Nederland: Limburg; van Lier: Het Kerkenboek; Wikipedia; Archief SVM. Secretariaat SVM: Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, E-mail: venraymonumentaal@live.nl