Rampspoed op kasteel Geijsteren
Geijsteren | Denk je aan een 'ongeluksvogel' dan is zeker kasteel Geijsteren een goede kandidaat. Net als heel Noord-Limburg heeft het geleden van veroveringen, plunderingen en verwoestingen tijdens de Nederlandse Opstand en Tweede Wereldoorlog.
Door Frans Sijben
De geschiedenis van kasteel Geijsteren staat niet op zichzelf. Gebeurtenissen in Geijsteren hangen samen met de geschiedenis van de streek. Daarom eerst wat hoofdlijnen uit de geschiedenis van Noord-Limburg. In de zestiende en begin zeventiende eeuw zijn kasteel, dorp en stad in Noord-Limburg regelmatig het slachtoffer van oorlogsgeweld. De troepen van Oranje belegeren, overvallen en plunderen strategische punten tussen Nijmegen en Venlo om het grondgebied van de Republiek verder uit te breiden. Meestal daarop gevolgd door een tegenaanval van de oorspronkelijke Spaans-Habsburgse bezitter onder aanvoering van de hertog van Alva. Tijdens de oorlog met de Republiek (1672-1678) en de strijd om de erfenis van het Spaanse Habsburgse Rijk (1701 – 1714) hebben de Fransen voor veel verwoesting gezorgd. Denk bijvoorbeeld aan de uiteindelijke vernietiging van kasteel Gennep in 1710. In de eindstrijd van WOII ligt tussen september 1944 en voorjaar 1945 de frontlinie in Noord-Limburg: ten oosten van de Maas. De Duitsers blazen kerk- en kasteeltorens op; de geallieerden bombarderen woonkernen om Duitse verzetshaarden uit te schakelen. Soms met grote verwoestingen zoals bijvoorbeeld aan het centrum van Roermond of Venlo. Hierbij veranderen heel wat huizen in puin.
Over het prille begin van kasteel Geijseren is weinig bekend. Een melding uit 1236 spreekt over een ridder Arnoldus van Gesserne en de heerlijkheid Geijsteren. Archieven vermelden nog geen kasteel in de dertiende eeuw; archeologisch onderzoek echter wel. Op het huidige kasteelterrein zijn fundamenten gevonden van een ronde woontoren van mergel uit die tijd. Alleen een woontoren met daaromheen een ringmuur. Daarna wordt de toren geleidelijk verder uitgebouwd. In de zestiende eeuw staat er dan een kasteel met grachten en ophaalbrug en met een versterkte voorhof. Ook de voorhof heeft grachten ter bescherming. Dan volgt in 1585 de eerste ramp: de vernietiging door de troepen van de Republiek onder aanvoering van de Oranjes. De calvinistische Staatsen knappen kasteel en voorhof weer op. De voorhof krijgt nieuwe bewoners maar de Staatse vertegenwoordigers van de Republiek blijven voorlopig zelf in het kasteel. Later krijgt ook het kasteel nieuwe inwoners. Tot de 19e eeuw blijven voorhof en kasteel dus in afzonderlijke handen. Tijdens de Napoleontische bezetting erft in 1806 Marianne Louise van Hoensbroek het kasteel. Door haar huwelijk met baron De Weichs de Wenne komt het kasteel in eigendom van deze adellijke familie. Dan breekt er tot 1919 een kalme, vredige tijd aan voor familie en kasteel.
Maar in 1919 treft de tweede rampspoed kasteel Geijsteren: een grote verwoestende brand die niets overlaat. Daarna heeft de adellijke familie kasteel en voorhof helemaal opnieuw opgebouwd en ingericht. Daarbij uitgegaan van enkele overgebleven foto's ervan. Maar het nieuwe kasteel is niet lang behoed voor rampspoed: 24 jaar later volgt de derde ramp. In WOII komt er een definitief einde aan dit eeuwenoude adellijke woonhuis. Geen Duitsers maar Engelse bommen vernietigen in 1944 het kasteel. Net als het centrum van Nijmegen in februari 1944 of het Afferdense kasteel Bleijenbeek in februari 1945. De familie Weichs de Wenne heeft toen geen heil meer gezien in wederopbouw na alle eerdere rampspoed. Na 1944 is de kasteelruïne geleidelijk verder vervallen. Maar de baron wil een restauratie om te voorkomen dat men kasteel Geijsteren vergeet. In 2003 begint het opmetselen van de muren van de voorburcht. Na 2010 volgt een verdere gedeeltelijke restauratie. Daarbij zijn de muren behandeld om ze voor de toekomst te behouden. Bij het restaureren zijn er keuzes gemaakt. Tot hoever herstellen? Gekozen is voor een herstel tot de situatie van rond 1950. Daarvoor zijn één toren en (deels) het voorfront nieuw gebouwd. Sinds 2012 kun je het kasteel dagelijks bekijken tussen 10.00 en 17.00 uur. Toegang via de oprijlaan aan Maasheseweg in Geijsteren.
Reageren? Gebruik het contactformulier op de website Struinbulletin.