"Panda uit de Peel"
Venray | Het gaat weer goed met de das. Deze voorzichtige conclusie wordt getrokken door de Zoogdierenvereniging en Das en Boom. In 2015 is er een landelijke dassentelling geweest. Ook dassenwerkgroep Venray – Horst heeft hieraan bijgedragen. Het aantal dassen binnen de grenzen van de gemeenten Venray en Horst aan de Maas wordt op 300 geschat.
Zo'n 50 jaar geleden was de das bijna uitgestorven in Nederland. Ook in Venray en Horst aan de Maas was het niet goed gesteld met de das. De das is een dier dat met een wat slecht publieksbeeld kampt.
"De meesten van ons hebben nog nooit een das gezien", zegt Jan Droesen van de dassenwerkgroep. "Is dat wel het geval, dan is dat vaak in de berm van een weg in de vorm van een verkeersslachtoffer. Een das gaat er niet vandoor voor een auto zoals een vos dit wel doet. De das ziet twee grote koplampen op zich afkomen en laat vervolgens zijn zwart/witte kop zien. Hiermee verwacht hij dan zo veel indruk te maken dat deze lampen weg gaan. Circa 20 tot 25% van onze dassen worden helaas jaarlijks doodgereden."
De dassenwerkgroep kent burchten waar de dassen geen lang leven kennen. "Telkens als de dassen van de betreffende burcht zijn gesneuveld in het verkeer wordt na een tijdje de burcht opnieuw bevolkt. Dit gebeurt dan vanuit meer succesvollere burchten. De nieuwe bezetting volgt dan na een tijdje hetzelfde lot. Is het verkeersslachtoffer een zogende das dan overleven vaak de jongen ook niet. De betreffen de burcht is dan met één klap weer terug bij af. Gelukkig zijn er ook al veel maatregelen en voorzieningen getroffen zodat de das de gevaarlijke plekken kan ontwijken. Rasters langs wegen en tunneltjes onder wegen door hebben al een aantal burchten succesvoller gemaakt. De overlevingskans stijgt dan significant."
Naast het verkeer zijn er nog meer factoren geweest die de populatie geen goed heeft gedaan, weet Droesen. "Lang heeft de mens de das het leven zuur gemaakt. De jagers in het verleden hadden over het algemeen niets op met beesten die geen toegevoegde waarde leverde voor de diepvries. We kennen de verhalen van afgeschoten of vergiftigde roofvogels. Ook de das was vaak de klos en werd ook voor het vermaak bejaagd. Als argument werd vaak het schadelijke aspect van de das aangedikt en de das werd zelfs afgeschilderd als roofdier. Dit laatste is klinkklare onzin!"
Een das is geen jager, maar een scharrelaar die vaak in zeven sloten tegelijk loopt. "Gelukkig is de modernere jager, tegenwoordig ook wel wildbeheerder genoemd, uit ander hout gesneden dan de vroegere veredelde stroper. De leden van de werkgroep hebben de laatste jaren nog wel misstanden vast moeten stellen. Er zijn overhoop gegraven burchten, gif-eieren, gif-kippen en gif-rookbommen gevonden op burchten. Gelukkig wordt dat wel steeds minder al hoewel er op dit moment ook weer zorgwekkende berichten te lezen zijn."
Het favoriete voedsel van de das zijn regenwormen, kevers, rupsen en larven. Ook graaft de das wel eens een nestje konijntjes op. Een bijennest met honing en larven aanwezig in de grond gaat er ook wel in. Zodra er in de oogsttijd valfruit ligt is dit een feest voor de das. Het rijpe valfruit in de boomgaard of de tuin is dan een welkome aanvulling op het menu. Er is een verhaal bekend van een das die wat veel van het overrijpe gistende fruit had gegeten had. Na een alarmmelding door de eigenaar van de fruitboom kon de dierenarts melden dat die zijn roes lag uit te slapen. Dat een das achter de kippen of schapen aan gaat is dus een fabeltje.
Is er dan helemaal geen overlast van de das? "Jawel", weet Droesen. "De das kan besluiten om op onhandige plaatsen een burcht te gaan graven. We kennen bijvoorbeeld een burcht die onder de hoog liggende A73 zit. Ook een burcht in een viaduct over deze A73 is niet echt handig. De A73 is destijds midden in het dassenleefgebied gemikt. De das maakt dan handig gebruik van de geboden kansen om een nieuwe burcht te graven. Gelukkig zijn er tot op heden geen verzakkingen opgetreden en zijn de burcht geen bedreiging voor de wegconstructie en verkeersveiligheid.
Ook is het bekend dat de das niet vies is voor rijpend mais. Het gangbare dieet van onder andere wormen, slakken en andere insecten wordt aangevuld met de rijpende mais. "De das kan een behoorlijk aantal maisstengels omleggen in een perceel om aan de kolf te komen. Hierbij is de das ook nog eens kieskeurig. Er zijn veel maissoorten die gezaaid worden. De boer met de lekkerste mais is dan meestal de klos. Onze 300 dassen kunnen, als ze een beetje hun best doen, ongeveer 3.600 maisstengels omleggen per nacht. Als we met 70 dagen rekenen, waarin de mais rijp genoeg is naar mening van de das, zijn dit circa 250.000 kolven. Dit komt neer op ongeveer 3 hectare aan mais per jaar. Dit lijkt heel veel maar betreft ongeveer 0,01% van het totale areaal van 3.100 hectare aan mais dat in Venray en Horst aan de Maas wordt geteeld." Het is dan aan de boer om hiermee om te gaan. "We kennen boeren die dit als wisselgeld zien naar de natuur en dit als vanzelfsprekend accepteren. Er zijn echter ook boeren die bij één gebroken maisstengeltje al in de stress schieten. Gelukkig zijn er voor schade aan gewassen veroorzaakt door dassen schadecompensatieregelingen. De boer die meent dat er onacceptabele schade is kan schadecompensatie krijgen."
Dat ook een schadecompensatieregeling weer nadelig kan uitwerken op het imago van de das blijkt uit onderzoek door de Universiteit van Luik in België. In Wallonië schoot het bedrag dat uitgekeerd werd voor dassenschade aan maispercelen in een aantal jaren steil omhoog. Na wetenschappelijk onderzoek bleek dat de schade aan maispercelen door dassen stabiel was gebleven door de jaren. Ook in België is er een schadecompensatieregeling voor dassen. Echter schade veroorzaakt door ander wild zoals wilde zwijnen en reeën moet door de jager bekostigd worden. "De jager in België is verantwoordelijk voor schadebeperking en moet de populatie zwijnen en reeën in toom houden. Handig is het dan om de schade dan maar op het conto van de das bij te schrijven. Jammer natuurlijk omdat dergelijke praktijken weer een hoop kletspraat in de wereld helpt die het imago van de das weer schade brengt. De zogenaamde dassenexplosie wordt dan in stelling gebracht. Een dassenpopulatie die explosief uitgroeit is een fabeltje, dat vervolgens wordt geslikt als zoete koek en zogenaamd waarheid wordt. Een dassenpopulatie is in balans met het voedselaanbod binnen een dassenterritorium. Dit territorium wordt met harde hand verdedigd tegen andere dassenclans. Is er een jaar minder voedsel dan worden de jongen van het laatste jaar zonder pardon verjaagd en moeten hun eigen plekje gaan vinden. De dassendichtheid in Venray en Horst aan de Maas is op dit moment dus redelijk stabiel. Daarbij moeten ze veel jongen produceren om uitval door verkeersslachtoffers en natuurlijke uitval te compenseren."
Terug naar 'het gaat weer goed met de das'. De telling in 2015 heeft aangetoond dat de das zich landelijk weer meer verspreid heeft. "Ook in onze omgeving heeft hij zijn plekjes weer kunnen vinden", meldt Jan Droesen. "De in het verleden verlaten, en vaak zeer oude burchtlocaties, worden weer bewoond. We moeten nu oppassen dat we geen nieuwe hetze met vaak belachelijke argumenten zoals een dassenexplosie toestaan. Er zijn aanwijzingen dat ook het wilde zwijn zijn plek weer aan het heroveren is in Noord Limburg. Het kan niet zo zijn dat de das weer de rekening krijgt!"
In Venray en Horst aan de Maas hebben we 5,5 miljoen kippen, 900.000 varkens en 30.000 runderen en heel veel hobbydieren zoals paarden, geiten, schapen, honden en katten. "Het kleine bestandje dassen kan dus geen probleem zijn", vindt Droesen. "Als je een keer een gezinnetje dassen hebt gezien dat later in de avond uit de burcht komt om met elkaar te spelen om de speelboom, ben je verkocht. Zeg nou zelf, de das is eigenlijk onze eigen panda uit de Peel! Ik ben er zeker van dat we er met z'n allen voor gaan zorgen dat we dit aantal kunnen behouden voor de toekomst. Onze kinderen kunnen dan ook van deze dieren in de natuur genieten. Met wellicht wat meer maatregelen en een wat meer positief beeld van de das gaat dat zeker lukken."
Dassenwerkgroep Venray – Horst levert een bijdrage aan het behoud en de instandhouding van een gezonde populatie van de das ('Melis Melis') in Nederland. Dit door onderzoek (waarnemingen) naar het voorkomen en de verspreiding van de das in het gebied Venray en Horst aan de Maas. Naast de waarnemingen worden ook bedreigingen richting de das, de burcht en de leefomgeving vastgelegd en gemeld. De waarnemingsgegevens worden primair beschikbaar gesteld aan de landelijke databank van de Stichting Das en Boom. Er is ook samenwerking met de gemeenten en natuurbeheersorganisaties. De werkgroep bestaat uit een informeel groepje natuurliefhebbers die zich onder meer wat intensiever met de das bezighouden.
