Met de verkiezingen in zicht, worden de normen en waarden weer van stal gehaald. Wedden dat het woord respect weer gaat klinken? Maar wat betekent dat nou eigenlijk, ergens respect voor hebben?
We lijken het woord te gebruiken in de betekenis van een soort tolerantie, zoiets als: leven en laten leven. Maar dat is niet zo. Respect gaat verder en vooral dieper dan oppervlakkige tolerantie. Tolerantie kan gemakkelijk overgaan in desinteresse: doe wat je wil, als je mij maar niet lastig valt. Het woord respect komt van het Latijnse respicere, wat betekent 'omzien naar.' Iets of iemand respecteren wil zeggen: ergens ontzag voor hebben, ergens eerbied voor hebben. Als we iets respecteren, dan weten we dat we er niet zomaar aan mogen komen, dat het niet zomaar onder het domein valt van onze eigen wil.
Een voorbeeld. Waarom riepen de door IS vernielde cultuurschatten in Palmyra zoveel ontzetting op? Toch waarschijnlijk omdat mensen aanvoelen dat je niet zomaar met een sloperskogel op zo'n gebouwen los mag gaan? Daar moet je behoedzaam mee omgaan. Sterker nog, we hebben de morele plicht om te zorgen dat ze behouden blijven. Daarom kent Nederland monumentenzorg. Daarom heeft Venray enkele jaren geleden besloten het gemeentehuis bij de tijd te brengen en er niet een glas-en-betonklots voor in de plaats te zetten. Dat heeft te maken met respect.
En als het zo met dode dingen is, dan zeker ook met levende mensen. Ook met mensen dienen we met eerbied om te gaan. Ook daarvan een voorbeeld. Een oude, door Alzheimer en ook door lichamelijke mankementen geplaagde vrouw woonde in het verpleeghuis. Ze werd keurig verzorgd. Haar man, die nog wat ouder was, woonde nog thuis en bezocht haar iedere middag. Dat was gelukkig dichtbij, hij kon er te voet naartoe. Toen er duidelijk tekenen waren dat het levenseinde van zijn echtgenote naderde, kwam hij vaker. De laatste paar dagen, toen zij op sterven lag, kwam hij drie keer per dag. Op een middag was ik net bij haar op de kamer, toen hij ook binnenkwam. Hij liep op zijn stokje naar het bed toe, boog zich voorover, streelde haar voorzichtig en gaf haar een zachte kus op het voorhoofd. Het tafereel ademde tederheid. 'Och, ze leeft nog steeds….' zei hij. Daarna richtte hij zich tot mij: '58 jaar ben ik met haar getrouwd. Ze is goed voor mij geweest, goed voor de kinderen. Maar,' glimlachte hij: 'Ze is altijd een raadseltje voor mij gebleven.'
Zijn woorden raakten aan het wezen van wat respect is. Zo lang getrouwd, zo vertrouwd met elkaar en toch ontzag, eerbied hebben voor de ander. Respect hebben is veel en veel meer dan leven en laten leven. Bovendien is respect niet iets wat je kunt eisen: 'anderen moeten respect hebben voor mij.' Respect heb je voor een ander, maar te eisen is er niets. Respect heb je, als je in de ander het geheim van het leven ziet en dat ook eerbiedigt.
Deken Smeets, Venray.