Sint Hubertus, patroon van de jacht en van bakkersgilden
Venray | Hubertus werd rond 656 in Aquitanië, Frankrijk, geboren als lid van een adellijke familie en nam deel aan het hofleven, waaronder ook jachtpartijen.
Volgens de legende zou hij op Goede Vrijdag zijn gaan jagen. Daarbij achtervolgde hij een hert dat zich plotseling omdraaide en tussen de horens van het gewei verscheen een kruis. Een stem vroeg Hubertus zich te bekeren, omdat hij anders in de hel terecht zou komen. Hij kreeg de opdracht zich te laten onderwijzen door St. Lambertus, de bisschop van Maastricht. Hubertus werd een goed christen, weigerde eretitels en deelde al zijn bezittingen aan de armen uit. Hij werd na de dood van Lambertus bisschop van Maastricht.
Hij bleef bescheiden, bad en vastte veel en werd een beroemde predikant. Rond 727 werd hij ziek en stierf onverwacht. Hij werd begraven in de St. Pieterkerk in Luik. Reeds op 3 november 743 werd hij heilig verklaard. De legende van de jacht zou oorspronkelijk over St. Eustachius handelen, een Romeins officier uit de 2e eeuw, die zich na het wonder bekeerde en om die reden later de marteldood stierf. Ook St. Eustachius wordt, net als St. Hubertus, op 3 november vereerd als patroon van de jacht.
Zowel in Nederland als in Vlaanderen is St. Hubertus ook de patroonheilige van veel bakkersgilden.
In de loop der eeuwen werd het een traditie om zielebroodjes (aan elkaar gebakken minibroodjes en gevlochten brood) of zieltjeskoeken (krakelingen) te bakken, als herinnering aan de broden die vroeger aan de doden meegegeven werden op de lange reis. Het werd een traditie om deze broodjes in de kerk te laten zegenen. Aan de door St. Hubertus gewijde broodjes werden bijzondere krachten toegekend. Ze zouden dienen als geneesmiddel tegen razernij en hondsdolheid.
In de Veltumse Kapel (rijksmonument), gewijd aan Antonius-Abt, gebouwd in 1625, stond vroeger een zeer uniek St. Hubertusbeeld, eveneens uit ca. 1625 en rijksmonument. De kapel bezit een relikwie van St. Hubertus. De heilige wordt meestal afgebeeld samen met een hert met een kruis tussen het gewei. Het beeld is 46,5 cm hoog. Hubertus is gekleed in een schubbenjak met een korte gepantserde wapenrok en een mantel om zijn schouders geslagen. In zijn rechterhand een jachthoorn en in de linkerhand een geweer. Aan zijn rechtervoet ligt een hond die omhoog kijkt. Dit beeld staat tegenwoordig in het Venrays Museum. Tot ca. 1930 werd op 3 november het Hubertusfeest gevierd in de Veltumse Kapel, waarbij behalve broodjes ook de (jacht)honden werden gezegend en gebrandmerkt om hen te beschermen tegen hondsdolheid. In veel Noord Brabantse plaatsen bestaat de traditie nog steeds om op deze dag brood en vee te zegenen.
Foto en tekst: Leonie Cals. Bronnen: Nederlands Bakkerijmuseum; Wikipedia; SVM archief.
SVM secretariaat Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, e-mail: venraymonumentaal@live.nl