Iconen en symbolen: voorbeelden op de Grote Markt
Venray | Op de Grote Markt in Venray-Centrum kan men op de langsranden van het middenplein lezen waar men zich bevindt: de naam "Grote Markt" staat letter-icoon (1) voor letter-icoon op het plaveisel geschreven. Centraal op het middenplein ligt een gedenk-icoon in de bestrating: een plaquette die "De loop van de Burggraaf anno 1727" (2) laat zien. De Burggraaf of "Borghgrave" was de gracht die de nederzetting de "Ròdse Schâns" beschermde. De Burggraaf liep langs deze plek, wellicht al sinds de 12e eeuw.
Op dit historische plein bepaalt Het Oude Raadhuis uit 1885/1925 (rijksmonument, 3), thans Brasserie 't Zusje, voornamelijk het beeld. Door zijn imposante verschijningsvorm als bel-etage gebouw en door zijn architectuur in neorenaissance stijl. Bovendien draagt het nadrukkelijk zijn voormalige functie uit. Het Oude Raadhuis is daarom zelf een icoon, een Venrays historisch symbool. Die voormalige functie wordt benadrukt door de wapens in de gevels, die op zich symbolen zijn en ook meerdere symbolen bevatten. Hoog aan de gevel in de Hofstraat is het wapen van Venray te zien, symbool van de Venrayse identiteit en verbondenheid. Het wapenschild heeft de vorm van een ruit (4), hier waarschijnlijk bedoeld als gerechts-teken. Het gemeentewapen prijkt ook boven de hoofdentree op het trapbordes aan de Grote Markt (5). Twee gebeeldhouwde leeuwen in de balustrade van het trapbordes beschermen het vroegere overheidsgoed. Zij symboliseren prestige, macht en een daadkrachtig bestuur. De leeuwen zijn drager van een wapenschild waarop links (6) het Klein wapen van het Koninkrijk der Nederlanden staat (met één leeuw in het wapen). En rechts (7) het wapen van Limburg (met vier leeuwen in het wapen). Vóór het gebouw herinnert een gedenksteen in de bestrating aan de plaats waar in de 16e eeuw recht gesproken werd (8). Het Pielhaasmonument werd door de Venrayse Carnavalsvereniging De Pielhaas opgedragen aan zijn vorst Karel Wijnen: het is een cultuurhistorisch ereteken. Een schild met het gemeentewapen wordt vol trots gedragen door een rechtopstaande Pielhaas (9). De gevel van De Latijnse School (rijksmonument), thans De Klokkenluider, is gedecoreerd met een aantal "diamantpunten" (10), symbolen van rijkdom. Op de gevel van Hotel-Brasserie De Zwaan (gemeentelijkmonument) is een symbool van historie geplaatst: een replica van het oorspronkelijke gevelbeeld (11). De replica (12) van de neoclassicistische dorpspomp uit 1850, op zich eveneens een historisch symbool, is met een mooie combinatie van symbolen versierd. Hier is de kracht van de beschermende leeuw gecombineerd met de kracht van stromend water (13). De aanwezigheid van beschermende (esculaap)slangen (14) veronderstelt wellicht een mogelijke geneeskundige kracht van dat drinkwater.
Foto en tekst: Frans de Roos. Bronnen: o.a.: Graaf en Koel 2000; bovenlichten.net; SVM-archief. Stichting Venray Monumentaal (SVM): secretariaat Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, e-mail: venraymonumentaal@live.nl