Symboliek in Venrayse oorlogsmonumenten
Venray | Venray telt zo'n 25 oorlogsmonumenten. Het meest voorkomende symbool daarin is het kruis. Dat symbool bestond al lang voor Christus' komst en betekent onder meer verzoening, en synthese tussen hemel en aarde. Als Christelijk symbool komt het Latijnse kruis het meest voor. Dat staat voor Christendom, sterven van Christus, verzoening met God en het eeuwige leven. Ook komen verschillende bijzondere symbolen voor. Hier volgen in vogelvlucht een aantal voorbeelden.
Het gedenkteken aan de Weideweg in Leunen voor de in 1944 omgekomen verzetsheld Frans Michels is op zich een symbool: een kruis (1). Het Norfolk-monument aan de Overloonseweg is ook een symbool: een piramide, symbool van de oerheuvel met grafkamer. Dit monument verwijst naar het Egyptische koningsgraf: zijn grondvlakdiagonaal is eveneens naar het oosten gericht, waar de zon opkomt (2). Centraal op het Britse Ereveld aan de Hoenderstraat staat een hoogoprijzend "Cross of Sacrifice" met bronzen zwaard (3). Dat wereldwijd voorkomende offerkruis duidt op de aanwezigheid van graven van gesneuvelde Gemenebest-militairen. In uniforme zerken zijn symbolen van geloof en leger ingebeiteld (4). In het Kevin van de Rijdtplantsoen, in 2015 genoemd naar de in 2009 in Uruzgan omgekomen Venrayse commando, staan drie oorlogsmonumenten. Het Oorlogsmonument 1940-1945 toont een gekruisigde Christus die geloof en opstanding symboliseert. Een aanvliegende vredesduif staat voor bevrijding (5). Stervende soldaten symboliseren dood en verwoesting, vluchtende vrouwen en een geboeide man symboliseren evacuatie en verzet. Het piramidevormige monument uit 2015 van kunstenares Anne Haeyen, voor alle na WOII in conflictgebieden over de gehele wereld gevallen Venraynaren, heeft een prachtig symbolisch tafereel geïnspireerd op een gevallen militair (6). De gedenksteen voor 40 in 1944 omgekomen bewoonsters van Sint Anna werd in 2013 geplaatst. De steen was oorspronkelijk onderdeel van een oorlogsmonument, in 1948 opgericht op 'Anna' (7). Boven op die steen stond als symbool het beeld 'Verrijzende Christus' van beeldhouwer Piet van Dongen, dat in 1996 naar Boschhuizen werd verplaatst. De Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn, met ruim 31.500 graven, heeft als megasymbool twee elkaar loodrecht kruisende wegen die een kruis vormen dat de gehele begraafplaats beslaat. Op de wegkruising staat een met marmer bekleed kruis. De betonnen grafkruisen vormen een indrukwekkende zee van symbolen (8). 'De Gingkoboom' staat daar als symbool voor hoop op vrede in een betere wereld (9). In het Vredesmonument naast de voormalige Vredeskerk op het Kennedyplein wordt de oorlogsverwoesting gesymboliseerd door betonnen zuilen (10); aan de voet daarvan ligt een symbolisch graf. De kerkrazzia-monumenten 'Sporen die bleven' in Blitterswijck, Castenray, Geijsteren, Heide, Leunen, Oirlo, Oostrum, Veulen en Wanssum dragen alle hetzelfde algemene symbool dat de pijnlijke ontwrichting van de samenleving uitbeeldt (11).
Foto en tekst: Frans de Roos. Bronnen: o.a.: SVM-archief. Stichting Venray Monumentaal (SVM): secretariaat Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, e-mail: venraymonumentaal@live.nl.