Iconen van een tijd; symbolen van een tijdvak
Venray | Open Monumentendag 2016, in het weekend van 10 en 11 september, wordt dit jaar voor de dertigste keer gehouden en krijgt als thema mee 'Iconen en Symbolen'.
Oorspronkelijk is het woord icoon afkomstig uit het Grieks en betekent een afbeelding van Christus, de Moeder Gods, heiligen of hoogfeesten, geschilderd op een houten paneel.
In algemene zin bedoelen we met iconen tegenwoordig herkenbare afbeeldingen van objecten of personen die kunnen dienen als voorbeeld; we begrijpen direct waar het over gaat. Symbolen daarentegen zijn het resultaat van gemaakte afspraken. Om deze goed te kunnen duiden, moeten we wel weten waar het over gaat en leren wat er over afgesproken is. In de praktijk kan er ook sprake zijn van een combinatie.
Een kleine selectie uit Venrayse iconen en symbolen: Op de Grote Markt, boven de entree van Restaurant 't Zusje (voorheen Gemeentehuis - icoon), het wapen van de gemeente Venray. Dit wapen werd op 3 maart 1851 door de Hoge Raad van Adel toegekend. Een schild met aan de bovenzijde een schildje waarop links een slangenkop en rechts een wassende maan het symbool van de H. Maria, daarachter twee sleutels, verwijzend naar St. Petrus, de naamgever van de grote kerk. Aan de onderzijde een bijenkorf, refererend aan de voor de regio belangrijke bijenteelt, omringt door 10 bijen, als symbool voor de tot 2010 aanwezige (nu 13) kerkdorpen.
Midden in de Grotestraat siert een adelaar (symbool) het pand van de voormalige drogisterij (icoon) Neeteson. Weliswaar geen geregistreerd monument, maar wel een zeer markant pand. Voor de Indianen in Amerika betekent de kracht van de adelaar de kracht van de Grote Geest, de verbinding met het Goddelijke en staat symbool voor moed, liefde, vrede,en vriendschap. Aan de veren van de adelaar werden genezende krachten (drogisterij) toegekend.
Symbolen spelen ook een belangrijke rol in religie en spiritualiteit. Denk bijvoorbeeld aan de St. Jacobsschelp die sinds de middeleeuwen gedragen wordt door pelgrims , waardoor zij onderweg naar Santiago de Compostela herkenbaar zijn en daardoor eten of een slaapplaats krijgen. In de windvaan van Grotestraat 33, is ook een religieus symbool te herkennen: een wagen- of zonnewiel. Het ronde symbool met kruis erin, wil Christenen laten weten dat dit huis een veilig adres is. In dezelfde categorie zien we in de voormalige kapelanie, Raadhuisstraat 18, een gevelsteen met de tekst Pax intrantibus (vrede voor hen die hier binnengaan). Boven de poort is hier een hardstenen Jeruzalemkruis ingemetseld. Na de eerste kruistocht van 1096 – 1099, door Godfried van Bouillon gekozen tot heraldisch wapen van Jeruzalem.
Foto en tekst: Leonie Cals. Bronnen o.a.: Open Monumentendag; Zinnebeelden in Nederland; ir.W.van Heemskerk-Drücker c.s., Wikipedia, SVM archief;.Stichting Venray Monumentaal (SVM): secretariaat Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, e-mail: venraymonumentaal@live.nl