Open Monumentendag 2016: Iconen en symbolen
Venray | Open Monumentendag 2016, in het weekend van 10 en 11 september, wordt dit jaar voor de dertigste keer gehouden. Het landelijke evenement krijgt een opvallend thema mee: "Iconen en symbolen". Een interessant en prachtig onderwerp dat verwijst naar objecten, beelden en tekens met een extra betekenis. Staan monumenten op zich al symbool voor onze cultuur, iconen en symbolen daarin geven meerwaarden.
Iconen en symbolen, historisch of modern, binnen of buiten, kunnen meerdere extra betekenissen hebben. Monumenten zelf of delen daarvan kunnen ook een symbolische betekenis bezitten of een iconische waarde voor landschap of stad. Van het exterieur van de Grote Kerk, Venrays' monument nummer 1, volgen hier verschillende voorbeelden. Uit welke richting men Venray-centrum ook nadert, al gauw krijgt men de indrukwekkende toren van de Grote Kerk in zicht (1): een beeldbepalende toren van een belangrijk en markant monument op een historische plek. Dat monument maakt Venray herkenbaar, heeft grote iconische waarde: de Grote Kerk is een icoon: is dè icoon van Venray.
De Grote Kerk is georiënteerd: het priesterkoor is gericht op het oosten, waar de zon opkomt. Het oosten is identiek met de Verlosser: het oosten brengt redding en heil voor de mens. Bovenop de toren een Latijns kruis, religieus symbool van het Christendom (2). Daaronder een bolvorm die vermaant het katholieke Geloof te verkondigen en ernaar te leven. Daarboven als windwijzer een haan: de prediker en verdediger van Zijn kerk, Zijn gelaat steeds gekeerd naar de aanstormende winden: de boze machten. Voor onze Petruskerk herinnert de haan specifiek aan Petrus' verloochening, is daarmee symbool voor waakzaamheid en boete. Ook de dakruiter/angelustoren heeft een bolvorm, Latijns kruis en een haan. De vier elegante hoektorentjes van architect Jules Kayser verwijzen naar de verwoeste torentjes van architect Pierre Cuypers, die stonden voor wachters, die de toren bewaakten.
De visblaas, een oud Christussymbool in de late of flamboyante gotiek, is in vele varianten aanwezig in de fraaie maaswerken van de gotische ramen. Zoals de tweesnuit (3): twee wentelende visblazen in een cirkel, in (4) omgeven door vier visblazen. De verticale steunberen staan voor krachten die ons steunen en de kerk verdedigen. De kruisbloem bovenop hun ezelsrug heeft als dwarsbalken monsterlijke koppen (5), die het bedreigende kwaad symbolisch moeten afschrikken.
Boven de entree van het zuidportaal de beeldengroep "Maria tussen twee engelen". Maria staat op een maansikkel en op een slang met vrouwenhoofd (6). De voorstelling, die ook voorkomt in het Marianum, is die van de Apocalyptische Vrouw, symbool van de Heilige Kerk.
Foto en tekst: Frans de Roos. Bronnen o.a.: Stichting Open Monumentendag; Timmers: Symboliek en Iconographie; SVM archief; www.petrusbandenkerkvenray.nl .Stichting Venray Monumentaal (SVM): secretariaat Vliezenweg 1, 5801 JC Venray, e-mail: venraymonumentaal@live.nl